Schikkende ondernemingen in het vizier

De plannen zouden al in een vergevorderd stadium zijn. De bouwsector heeft in het kader van de Wet Bibob al geruime tijd de aandacht.

Door middel van een schikking kan een bedrijf strafvervolging voorkomen. Veelal houdt de schikking in dat er een bepaald geldbedrag dient te worden voldaan aan het Openbaar Ministerie. Het betekent uitdrukkelijk geen vaststelling van schuld aan enige strafbaar feit. Dat het aangaan van een schikking kan betekenen dat je als bedrijf voortaan op een zwarte lijst zou worden geplaatst en geheel wordt uitgesloten van aanbestedingen, gaat dan ook te ver.

Op dit moment heeft de overheid al tools in handen om bepaalde maatregelen te nemen in het kader van de integriteit, zeker in de bouw. Met de huidige wet Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur (Bibob) kan de overheid voorkomen dat zij criminele activiteiten faciliteert. De wet biedt de mogelijkheid om een verleende of te verlenen vergunning in te trekken of te weigeren als het gevaar bestaat dat deze wordt gebruikt voor witwassen of andere criminele activiteiten. Het komt niet zelden voor dat uitsluiting desastreuze gevolgen heeft voor een onderneming die grotendeels afhankelijk is van overheidsopdrachten.

De bouwsector heeft in het kader van de Wet Bibob al geruime tijd de aandacht. De bouwsector is een groot en belangrijk onderdeel van het Nederlandse bedrijfsleven en uit onderzoek zou zijn gebleken dat deze sector kwetsbaar is voor infiltratie door criminele groepen. Met de verlening van omgevingsvergunningen voor de activiteit bouwen kunnen grote (financiële) belangen gemoeid zijn. Het oprichten van bouwwerken is daarmee een aantrekkelijke manier om zwart geld wit te wassen. Door gebruikmaking van de mogelijkheden die de Wet Bibob biedt, kan de overheid dit nu al voorkomen. Een zwarte lijst gaat echter nog een stap verder. De komst van een z.g. zwarte lijst zou voor diverse bouwbedrijven, die in het verleden hebben geschikt met het Openbaar Ministerie en grotendeels afhankelijk zijn van openbare aanbestedingen, grote gevolgen kunnen hebben.

Het is bovendien maar zeer de vraag of het plaatsen van een onderneming op de zwarte lijst en het (automatisch) uitsluiten van die onderneming bij overheidsopdrachten in overeenstemming is met het wettelijke stelsel van limitatieve uitsluitingsgronden zoals opgenomen in de Aanbestedingswet. Een dergelijke maatregel is ook daarom disproportioneel, omdat deze geen rekening houdt met de onschuldspresumptie, de proportionaliteit en het zelfreinigende vermogen van de betreffende onderneming.

mr. Elisa Benhaim, advocaat partner De Haas advocaten, gespecialiseerd in economisch strafrecht.